50% phụ nữ thường phải trải qua trầm cảm nhẹ ngay sau khi sinh con và điều này hết sức bình thường. Tuy nhiên nếu để những cảm xúc tiêu cực này duy trì lâu hơn sẽ khiến cho chị em bị trầm cảm thực sự và dẫn đến rất nhiều hậu quả nghiêm trọng.
Vậy thực chất trầm cảm sau sinh là gì? Nguyên nhân, biểu hiện và cách thoát khỏi tình trạng này như thế nào?
[wpsm_titlebox title=”Nội dung” style=”1″] [wpsm_toplist] [/wpsm_titlebox]
Trầm cảm sau sinh là gì?
Phụ nữ sau 9 tháng mang thai và vượt qua quá trình sinh nở đầy khó khăn gặp phải những thay đổi về cơ thể và tâm lý rất lớn.
Trầm cảm sau sinh là một tình trạng không còn quá hiếm gặp với những cảm giác lo lắng, sợ hãi bên cạnh niềm vui được làm mẹ. Sự buồn phiền này thường chỉ kéo dài trong 2 tuần, thế nhưng nếu lâu hơn thì bệnh lý này có thể trở nên trầm trọng hơn, ảnh hưởng đến sức khỏe của cả mẹ và bé.
Nguyên nhân dẫn đến trầm cảm sau sinh?
Hiện nay khoa học vẫn chưa tìm được nguyên nhân chính xác dẫn đến trầm cảm sau sinh, tuy nhiên có những yếu tố tác động là nguy cơ của bệnh lý. Dưới đây là các yếu tố có liên quan mật thiết đến tình trạng tâm lý này:
1. Nồng độ hormone thay đổi
Các hormone trong cơ thể của phụ nữ như estrogen, progesterone, testosterone, hormone giáp trạng, CRH và cortisol biến động rất nhiều sau khi sinh. Trong một vài giờ đầu sau khi sinh đã có thể biểu hiện trạng thái trầm cảm nhẹ giống như việc thay đổi tâm trạng trước mỗi kỳ kinh nguyệt.
2. Thay đổi cảm xúc
Dù nằm trong kế hoạch hay không, việc mang thai cũng khiến tâm lý của phụ nữ thay đổi khá nhiều. Việc suy nghĩ quá nhiều, lo lắng liệu thai nhi có khỏe mạnh hay không cùng nhiều áp lực từ bên ngoài khiến quá trình mang thai chị em đã gặp phải một số biểu hiện nhẹ. Và khi sinh con, những thay đổi về cảm xúc có thể mãnh liệt hơn, nếu không điều chỉnh sớm sẽ dẫn đến trầm cảm sau sinh.
3. Bệnh sử từng bị trầm cảm
Những người đã từng có các vấn đề về tâm lý trước đó (kể cả trong khi mang thai) hoặc đang phải nhận điều trị trầm cảm có khả năng cao mắc phải trầm cảm sau sinh hơn so với những người khác.
4. Các yếu tố từ cuộc sống
Như thay đổi thói quen sinh hoạt, thường xuyên phải thức khuya chăm sóc bé, con quấy khóc, không nhận được sự giúp đỡ từ người thân, áp lực từ bên ngoài, trải qua mất mát như người thân ra đi,… cũng là những yếu tố nguy cơ cao dẫn đến việc chị em có thể mắc trầm cảm sau sinh.
Biểu hiện, dấu hiệu trầm cảm sau sinh là gì?
Có khoảng 15% phụ nữ bị trầm cảm sau khi sinh con trong 3 tháng đầu và 25% bị mắc chứng bệnh tâm lý này trong 12 tháng sau sinh. Những biểu hiện sớm của bệnh thường bị xem nhẹ và những người xung quanh cũng chưa có nhận thức nhiều về bệnh lý này. Do đó việc nhận biết sớm các dấu hiệu ban đầu chính là cách tự bảo vệ bản thân tốt nhất. Các biểu hiện này thường là:
1. Tâm lý thất thường, cơ thể suy nhược
Các bà mẹ này thường rơi vào tâm trạng u uất, khóc lóc, tuyệt vọng dù không có bất cứ một lý do nào, nhưng cũng có thể xuất phát từ cảm giác thấy mình bị bỏ rơi, không được quan tâm và đồng cảm. Nếu cảm giác này kéo dài sẽ dẫn đến mất ngủ, chán ăn, cơ thể suy nhược, không còn sữa cho con.
2. Cơ thể đau mỏi
Dù đi khám bệnh không tìm ra nguyên nhân, thế nhưng nhiều bà mẹ cảm thấy đau từng cơn rất dữ dội ở vùng ngực, đầu, lưng, cổ. Đây là biểu hiện của việc lo lắng quá mức sau khi sinh và cũng là dấu hiệu của trầm cảm mà chị em cần hết sức lưu ý.
3. Thường xuyên căng thẳng và hoảng hốt
Luôn căng thẳng với mọi công việc hằng ngày và đặc biệt là khi chăm sóc bé. Ngoài ra những điều nhỏ nhặt xảy ra hằng ngày cũng khiến cho các bà mẹ sau sinh cảm thấy hoảng hốt và rất khó để bình tĩnh lại.
4. Ám ảnh về một điều gì đó
Có thể là một sự việc, một con người hay một hành động nào đó thường kèm theo cảm giác tội lỗi dù không liên quan. Biểu hiện này cực kỳ nguy hiểm có thể dẫn đến những hành động vô thức ảnh hưởng đến em bé, chị em cần phải nhận thấy sớm để tìm đến sự hỗ trợ của gia đình và tư vấn của bác sĩ.
5. Trí nhớ kém, mất tập trung
Đó là khi làm một việc gì đó, chị em rất khó để tập trung. Nhiều khi việc sắp xếp suy nghĩ cũng như trí nhớ không còn tốt, điều này khiến người mẹ dần cảm thấy bản thân vô dụng và tồi tệ. Đây cũng là những biểu hiện của trầm cảm sau sinh.
6. Chất lượng giấc ngủ đi xuống
Ngoài nguyên nhân trẻ sơ sinh thường xuyên thức giấc đòi bú ban đêm, nhưng nếu có người giúp đỡ cho trẻ bú, chăm sóc bé vào buổi tối mà mẹ vẫn bị mất ngủ, giật mình giữa đêm hay gặp ác mộng,… Vậy thì mẹ hãy nghĩ đến việc bản thân đang có khả năng cao bị trầm cảm.
7. Vấn đề về tình dục
Cảm thấy bản thân sợ việc gần gũi với chồng, không còn hứng thú với tình dục trong thời gian bị trầm cảm. Nhiều người nói rằng sau khi hết bị trầm cảm thì cảm giác tiêu cực này cũng mất đi.
8. Các biểu hiện khác chị em đừng nên bỏ qua
- Cân nặng tăng, giảm thất thường.
- Ngủ quá nhiều.
- Mất hứng thú với những điều yêu thích trước đây.
- Phản ứng chậm, thường xuyên cảm thấy đầu óc lâng lâng.
- Nghĩ đến những điều tiêu cực, cái chết, tự tử, làm hại con.
Trầm cảm sau sinh có gây ra nguy hiểm gì không?
Có con là niềm vui lớn nhất của người phụ nữ, tuy nhiên nếu không may mắn bị trầm cảm sau sinh, bệnh lý này có thể lấy đi niềm hạnh phúc này mà thay vào đó là sự mệt mỏi, căng thẳng và dẫn đến rất nhiều nguy hiểm cho cả mẹ và bé. Điều này khiến các bà mẹ phải chịu những ảnh hưởng tâm lý tiêu cực và không đủ khả năng để làm một người mẹ tốt, dẫn tới sự dằn vặt vì không cho con đủ tình yêu và sự quan tâm.
Nếu không được điều trị sẽ dẫn đến rối loạn trầm cảm mãn tính, kể cả nếu có điều trị khỏi thì nguy cơ về sau sẽ có những đợt trầm cảm nặng hơn. Bên cạnh đó, ảnh hưởng đến những trẻ có mẹ bị trầm cảm sau sinh kéo dài không điều trị đó là trẻ dễ bị chậm phát triển về trí não và ngôn ngữ, rối loạn nhận thức và hành vi (như bị tăng động), khả năng bộc lộ tình cảm, tâm tư gặp khó khăn, giấc ngủ bị ảnh hưởng.
Ngay cả với người chồng cũng chịu những ảnh hưởng từ tâm lý của người vợ khi bị trầm cảm sau sinh. Nguy cơ bị trầm cảm của chồng cũng tăng lên, không khí của gia đình thường xuyên căng thẳng, mệt mỏi, không hạnh phúc.
Cách vượt qua trầm cảm sau sinh hiệu quả
Với nhiều những sự việc đau buồn từ bệnh lý về tâm thần này mà hiện nay, trầm cảm sau sinh cũng dần được nhìn nhận và quan tâm đúng mực hơn. Việc phát hiện sớm và nhanh chóng có những giải pháp can thiệp tích cực là điều đặc biệt cần thiết. Những phương pháp dưới đây sẽ là cách giúp chị em vượt qua trầm cảm sau sinh hiệu quả:
Tư vấn tâm lý
Sự hỗ trợ từ những người đã từng trải qua giai đoạn tương tự hoặc từ những người có chuyên môn như các nhà tâm lý, các chuyên gia sức khỏe tâm thần,… Các bà mẹ sẽ nhận được những lời khuyên thực tế hoặc được áp dụng các liệu pháp điều chỉnh nhận thức và hành vi để thay đổi những suy nghĩ tiêu cực hiện tại. Từ từ những nỗi lo lắng, tâm lý bất an sẽ được gỡ bỏ.
Phương pháp này thường áp dụng cho những người đang trong giai đoạn đầu của trầm cảm nhẹ.
Điều trị trầm cảm sau sinh bằng thuốc
Với những người bị trầm cảm kéo dài trên 2 tuần và có nhiều biểu hiện tiêu cực ảnh hưởng đến sức khỏe thì biện pháp can thiệp tư vấn kết hợp với dùng thuốc cần được thực hiện song hành. Các loại thuốc được kê đơn thường gồm thuốc an thần hoặc thuốc chống trầm cảm có tác dụng điều chỉnh tâm trạng và hành vi nhờ khả năng ức chế lên não bộ.
Việc dùng thuốc để điều trị cần thực hiện đúng theo hướng dẫn và phác đồ điều trị của bác sĩ. Một số loại thuốc có thể sẽ không có tác dụng, gây khó chịu thì bạn nên đến tư vấn thay đổi thuốc/liều dùng. Nếu thuốc có tác dụng sớm, bạn vẫn cần tuân theo thời gian như chỉ định của bác sĩ để đảm bảo bệnh chấm dứt và không bị tái phát.
Sự hỗ trợ từ chồng và người thân
Chồng là người có vai trò hết sức quan trọng trong việc hỗ trợ điều trị trầm cảm sau sinh ở người vợ. Sự đồng cảm, quan tâm, chia sẻ cảm xúc, công việc chăm sóc con và khơi gợi hứng thú từ những sở thích trước đây của chị em là điều vô cùng cần thiết. Nếu gia đình san sẻ áp lực về tâm lý sẽ là liều thuốc “an thần” hữu hiệu nhất với các bà mẹ trong giai đoạn khó khăn này.
Vượt qua trầm cảm từ nội lực
Bản thân chị em cũng cần nhận thức được tình trạng nguy hiểm của bệnh, sự nỗ lực vượt qua đến từ chính suy nghĩ và mong muốn thay đổi của bản thân hết sức quan trọng. Hãy lắng nghe bản thân, đừng quá sức gồng gánh, nên chia sẻ nhiều hơn với gia đình, chú trọng đến việc chăm sóc bản thân, biết nghỉ ngơi, thư giãn khi mệt mỏi sẽ cải thiện tâm lý rất nhiều.
Trầm cảm sau sinh càng ngày càng nhận được sự quan tâm của các gia đình trẻ với sự chuẩn bị về tâm lý, kiến thức để phòng ngừa và vượt qua sớm nhất. Bên cạnh đó, gia đình hãy trở thành hậu thuẫn vững chắc nhất giúp phụ nữ sau sinh hạn chế tốt nhất nguy cơ bị trầm cảm nhé.