Sữa mẹ luôn là dòng sữa tươi mát, cung cấp nhiều dinh dưỡng và tạo nên hệ miễn dịch tự nhiên hoàn hảo nhất cho con. Tuy nhiên, sữa mẹ nhiều hay ít, đặc hay loãng phụ thuốc rất nhiều vào chế độ dinh dưỡng của mẹ bỉm sau sinh. Vậy ăn gì để nhiều sữa? Làm thế nào để sữa mẹ đặc và mát nhất? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây mẹ bỉm nhé.
[wpsm_titlebox title=”Nội dung” style=”1″] [wpsm_toplist] [/wpsm_titlebox]
Sữa mẹ được sản xuất như thế nào?
Khi mang thai, ngực của người mẹ sẽ bước vào giai đoạn chuẩn bị để sẵn sàng sản xuất sữa cho con bú. Vậy cụ thể, cơ chế sản xuất sữa mẹ này hoạt động như thế nào?
Vú được cấu tạo gồm 5 lớp theo thứ tự từ ngoài vào trong gồm: da, mỡ dưới da và tổ chức liên kết, dây chằng cooper treo vú, mô tuyến, cuối cùng là mô sau tuyến. Mô tuyến của vú phụ nữ gần như giống nhau, đều chia thành 15 – 20 thùy, xếp thành hình nan hoa, tập trung về phía núm vú. Mỗi thùy lại bao gồm từ 38 đến 80 tiểu thùy và mỗi tiểu thủy lại bao gồm nhiều nang sữa khác nhau.
Sữa sẽ đi từ tiểu thùy rồi vào ống góp ở mỗi thùy và đi tới xoang chứa sữa dưới quầng vú. Có 5 -10 ống dẫn sữa mở ra ở núm vú để đưa sữa ra ngoài cho bé ti.
Kích thước vú ở phụ nữ có thể to nhỏ khác nhau phụ thuộc phần lớn và độ dày của mô mỡ cũng như số lượng các mô liên kết. Do đó, kích thước vú mẹ to hay nhỏ không ảnh hưởng lớn đến việc mẹ nhiều sữa hay không.
Quá trình cơ thể mẹ sản xuất sữa phụ thuộc vào tác động của 4 hormone, đó là: estrogen, progesterone, prolactin và oxytocin.
Estrogen và Progesterone được giải phóng bởi nhau thai trong quá trình mẹ mang thai. Hai loại hormone này giúp bầu vú phát triển, sẵn sàng cho việc sản xuất sữa. Trong đó, estrogen làm tăng kích thước và số lượng ống dẫn sữa. Progesterone giúp nang và thùy tuyến sữa phát triển.
Trong quá trình mang thai, hàm lượng estrogen và progesterone lên rất cao, làm ức chế quá trình sản xuất sữa mẹ. Tuy nhiên, ngay khi em bé chào đời, nhau thai bong ra thì hàm lượng hai hormone này lại giảm xuống, giúp cơ thể tiết sữa. Do đó, trong giai đoạn đang cho bé bú, mẹ không nên dùng các loại thuốc tránh thai có estrogen để tránh làm tăng hormone estrogen gây giảm sữa.
Prolactin được tiết ra mỗi lần mẹ cho bé bú, hoặc kích thích hút sữa. Khi này, sữa sẽ được tích trữ tại các nang sữa. Do vậy, nếu hàm lượng prolactin giảm xuống đồng nghĩa với việc lượng sữa mẹ sẽ giảm. Do vậy, để lượng sữa mẹ đáp ứng đủ nhu cầu của trẻ, mẹ cần cho bé ti ngay sau khi sinh và nên cho ti đều đặn theo chu kỳ.
Oxytocin được giải phóng khi em bé ngậm núm vú và hút. Khi đó, oxytocin sẽ khiến các cơ quanh nang co bóp, đẩy sữa ra khỏi nang, đi vào ống sữa, di chuyển túi núm vú và vào miệng bé. Oxytocin còn có tác dụng làm co bóp tử cung, giúp tử cung trở về kích thước ban đầu, ngăn ngừa tình trạng xuất huyết nguy hiểm sau sinh.
Đặc biệt, 2 hormone prolactin và oxytocin còn kích thích mong muốn được ở gần con của mẹ. Đó chính là tình mẫu tử.
Thành phần dinh dưỡng trong sữa mẹ?
Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng quý giá mà mẹ có thể dành cho bé yêu của mình. Sữa mẹ chứa nhiều dinh dưỡng thiết yếu giúp trẻ luôn khỏe mạnh, có sức đề kháng tốt như chất béo, chất đạm, carbohydrate, kháng thể thụ động, vitamin, khoáng chất, men cùng các loại hormone. Mỗi giọt sữa mẹ dành cho con đều là tình yêu, là sự che chở, bảo vệ mà mẹ dành cho con.
Chất béo hay còn gọi là lipid
Đây là thành phần quan trọng trong sữa mẹ, cung cấp đến 50% năng lượng cần thiết hàng ngày cho bé yêu. Lipid trong sữa mẹ chủ yếu là Triglyceride và các acid béo dài như AA, DHA. Những chất này có tác động rất tích cực đến sự phát triển não bộ, võng mạc, mô thần kinh và hệ miễn dịch của trẻ.
Ngoài ra, acid béo ngắn MHO có trong sữa mẹ còn giúp trẻ bú mẹ hoàn toàn không bị táo bón hay tiêu chảy. Sở dĩ như vậy vì MHO hoạt động tương tự như chất xơ, giúp đẩy chất thải và vi khuẩn ra khỏi ruột bé. Ngoài ra, chất béo còn là dung môi để hấp thụ các loại vitamin cần thiết, quan trọng cho sự phát triển của trẻ.
Chất đạm hay còn gọi là protein
Protein có trong sữa mẹ cung cấp các amino acid để bé tăng trưởng cơ, xương toàn diện, tạo kháng thể, làm dung môi để hấp thụ các hormone và tạo các men cần thiết cho cơ thể trẻ.
Protein trong sữa mẹ được chia thành WHEY protein (60%) và CASEIN protein (40%). Trong đó, WHEY protein ngoài đóng vai trò là chất dinh dưỡng để nuôi dưỡng cơ thể thì còn có chức năng bảo vệ, đào thải các chất cặn bã, dư thừa, các chất độc hại, tế bào lạ ra khỏi cơ thể trẻ. Bên cạnh đó, WHEY protein trong sữa mẹ tồn tại dưới dạng lỏng nên giúp trẻ bú mẹ tiêu hóa và hấp thụ dễ dàng, từ đó hình thành hoàn chỉnh niêm mạc ruột và tạo nên kháng thể cho cơ thể bé.
CASEIN protein trong sữa mẹ lại tồn tại dưới dạng kết tủa mềm nên cũng rất bé cũng rất dễ dàng hấp thụ để làm đạm dinh dưỡng đi nuôi cơ thể.
Carbohydrate hay còn gọi là chất bột đường
Đây cũng là một trong những thành phần chính của sữa mẹ, cung cấp 40% năng lượng cần thiết để trẻ tăng trưởng và phát triển mạnh khỏe, bền vững. Hai carbohydrate quan trọng trong sữa mẹ đó là lactose và oligosaccharide còn giúp hỗ trợ phát triển não bộ của bé, tạo nên hệ đường ruột bé khỏe mạnh, có khả năng tiêu hóa và hấp thu dinh dưỡng tốt.
Kháng thể thụ động
Mỗi cữ bé bú mẹ, có hàng triệu bạch cầu sống và globulin miễn dịch theo nguồn sữa mẹ đi vào cơ thể bé để tạo thành hệ thống kháng thể, miễn dịch giúp bé khỏe mạnh, chống lại các tác nhân gây bệnh cho bé từ bên ngoài. Các chất này sẽ bảo vệ để bé lớn lên khỏe mạnh, ngăn ngừa nhiều loại bệnh có thể xảy ra ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
Vitamin và các khoáng chất
Các vitamin và khoáng chất có trong sữa mẹ gồm sắt, canxi, selen giúp hệ xương và răng của bé phát triển chắc khỏe. Đồng thời các chất này cũng rất dễ hấp thu, xây dựng nên hệ miễn dịch khỏe mạnh và trí não phát triển toàn diện ở trẻ.
Men và các hormone
Các men tiêu hóa có trong sữa mẹ gồm lipase, amylase cùng các hormone prolactin, thyroid và oxytocin sẽ giúp đường ruột của bé luôn khỏe mạnh, hệ sinh hóa cân bằng. Ngoài ra, các men và hormone sẽ làm thay đổi mùi vị của sữa mẹ dựa trên thực phẩm mà mẹ hấp thu hàng ngày. Do đó khi mẹ thay đổi khẩu phần ăn, lựa chọn ăn gì để nhiều sữa cũng là cách giúp bé làm quen với mùi vị của nhiều loại thực phẩm khác nhau.
Tác dụng của sữa mẹ đối với trẻ sơ sinh
Tổ chức Y tế thế giới WHO đã khuyến cáo rằng mọi bà mẹ nên nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ ít nhất trong 6 tháng đầu của bé. Điều này đã khẳng định rằng sữa mẹ là rất quan trọng đối với trẻ sơ sinh. Với sữa mẹ, bé yêu nhà bạn sẽ có sự khởi đầu tốt nhất trong cuộc sống.
Các nghiên cứu đã chỉ ra những tác dụng tuyệt vời mà sữa mẹ có thể mang lại cho trẻ sơ sinh, gồm có:
- Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng lành mạnh và an toàn nhất cho con thơ
- Sữa mẹ giúp bé tiêu hóa dễ dàng hơn
- Tăng cường hệ miễn dịch cho bé thông qua kháng thể trong sữa mẹ, giúp bé được bảo vệ ngay từ khi được sinh ra.
- Bé bú mẹ hoàn toàn sẽ giảm nguy cơ mắc bệnh như các bệnh hô hấp, nhiễm trùng, dị ứng, các bệnh về tim mạch như béo phì, cao huyết áp, lipid máu cao và tiểu đường type 2.
- Giúp bé phát triển nhận thức và trí não tốt hơn.
- Thông qua việc cho con bú, tình cảm mẹ con sẽ thêm bền chặt, giúp mẹ thêm vui vẻ, hạnh phúc và có trách nhiệm hơn.
Tại sao mẹ sau sinh mổ thường ít sữa?
Sau khi sinh sữa sẽ mẹ sẽ về luôn để cho con có thể bú những dòng sữa đầu tiên. Tuy nhiên, đối với các mẹ sau sinh mổ thường ít sữa, hoặc sữa chưa về luôn khiến cho các mẹ lo lắng, căng thẳng. Tình trạng ít sữa sau sinh mổ có thể do:
- Ảnh hưởng của thuốc gây tê, thuốc kháng sinh: Trong quá trình phẫu thuật, các mẹ phải sử dụng đến thuốc tê và một số loại thuốc kháng sinh, kháng viêm làm ức chế hormone sản xuất sữa, dẫn đến tình trạng mẹ mất sữa hoặc ít sữa sau sinh mổ.
- Không cho con bú ngay: Sau sinh mổ, mẹ phải chờ khi cơ thể hồi phục hoàn toàn sau gây mê, bởi vậy mẹ chưa thể cho con bú ngay. Tuyến sữa chưa được kích thích nên sữa mẹ thường ít hẳn khi sinh môt. Mặt khác, khi bé bú ít sữa sẽ chán bú, tuyến sữa không được tác động đều đặn dẫn đến tình trạng ít sữa
- Ảnh hưởng của vết mổ: Vết mổ sau khi sinh khiến cho các mẹ bị đau, tâm trạng lo lắng, stress dẫn đến việc ít sữa. Những cơn đau cũng khiến mẹ ngại vận động nên không thể cho con bú thường xuyên khiến mẹ sau sinh mổ thường ít sữa hơn so với sinh thường.
Mẹ sau sinh nên ăn gì cho sữa nhiều
Theo nghiên cứu đối với thể chất người Việt Nam, phụ nữ đang cho con bú cần đến 2.550Kcal mỗi ngày. Thêm vào đó chế độ dinh dưỡng của mẹ ảnh hưởng rất nhiều đến chất và lượng của sữa mẹ. Vậy mẹ ăn gì để nhiều sữa?
Các loại rau xanh
Đây là câu trả lời đầu tiên cho câu hỏi mẹ nên ăn gì để sữa nhiều cho con. Sở dĩ như vậy vì rau xanh là nguồn vitamin A, C, chất xơ và sắt rất cần thiết để tăng lượng sữa cho mẹ đồng thời có tác dụng co bóp cổ tử cung, chống viêm nhiễm cho mẹ hiệu quả. Các loại rau xanh mẹ sữa có thể ăn rất đa dạng, có thể là rau ngót, rau lang, mồng tơi hoặc bắp cải,…
Ăn các loại đậu, đỗ giúp sữa mẹ đặc hơn
Các loại đậu, đỗ như đậu Hà Lan, đỗ đen, đỗ đũa,… đều mang đến nguồn sữa mẹ dồi dào. Bên cạnh đó, các loại đậu tương, đậu xanh, vừng, lạc,… lại chứa hàm lượng đạm cao, chất béo nhiều, cung cấp nhiều năng lượng cho cơ thể người mẹ cũng như giúp cơ thể mẹ tăng khả năng hấp thụ các vitamin tan trong dầu. Ăn các loại hạt đậu, đỗ thường xuyên cũng là cách để làm cho sữa mẹ đặc hơn, chất lượng hơn.
Các loại gạo
Nhiều mẹ sau khi sinh thường kiêng tinh bột, gạo các loại vì nghĩ rằng loại thực phẩm này sẽ làm tăng cân nặng của mẹ sau sinh và không có tác dụng trong việc cải thiện chất và lượng của sữa mẹ. Tuy nhiên, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng gao lúa mạch hay gạo lứt,.. chính là nguồn năng lượng, vitamin, khoáng chất, sắt canxi dồi dào để cơ thể mẹ luôn khỏe mạnh, thư thái. Khi cơ thể mẹ tràn đầy sức sống và sự vui tươi thì sữa sẽ theo đó mà về.
Hoa quả, trái cây giúp sữa mẹ đặc, mát hơn
Mẹ cũng nên bổ sung đầy đủ các loại hoa quả, trái cây trong khẩu phần ăn hàng ngày của mình. Cam, quýt và các loại trái cây họ cam là nguồn vitamin C và chất chống oxy hóa dồi dào cho cơ thể mẹ. Còn đu đủ xanh lại chứa nhiều vitamin A, B và C giúp tăng tiết sữa mẹ và giúp sữa mẹ đặc hơn, mát hơn.
Các loại thịt
Mẹ nên ăn thịt gì để nhiều sữa? Đó là các loại thịt như thịt bò, thịt gà, thị lợn nạc, thịt cá các loại. Bởi vì trong các loại thịt này có chứa rất nhiều đạm cùng với các vitamin B12, omega 3,.. là những chất cần thiết để nuôi dưỡng cơ thể mẹ và cơ thể bé yêu.
Uống nước đầy đủ
Mẹ có biết cứ 100 ml sữa mẹ thì có chứa đến 85g nước? Do đó để tăng lượng sữa mẹ hàng ngày, giúp bé yêu có đủ dinh dưỡng nuôi cơ thể, mẹ nên bổ sung nước ấm đều đặn mỗi ngày, tối thiểu từ 2 đến 2.5 lít. Ngoài ra, mẹ cũng có thể thay thế nước lọc ấm bằng các loại sữa, nước trái cây hoặc nước rau, nước canh để vừa cung cấp nước vừa cung cấp khoáng chất và vitamin cho cơ thể.
Chắc đọc đến đây bạn đã có câu trả lời cho câu hỏi “Mẹ bỉm nên ăn gì để nhiều sữa?”. Tuy nhiên, ngoài chế độ dinh dưỡng hợp lý, đủ đầy, mẹ cũng cần giữ cho mình tâm thái thoải mái, tươi vui nhất cùng chế độ tập luyện thể dục thể thao phù hợp để làm tăng khả năng tiết sữa từ các nang sữa, giúp mẹ nuôi con hoàn toàn từ dòng sữa mát của mình.